بزرگترین قلعه خشتی ایران که دنیا را حیرت زده کرده است.

مقدمه

قلعه های جهان اعتبار تاریخی بسیاری داشته و هر ساله توریست ها جهت دیدن از قلعه های مشهور مسافرت می کنند،  از آن جایی که قلعه های معروف قسمت با ارزش تاریخ و تمدن و فرهنگ کشورها است مورد توجه زیادی قرار گرفته اند. عموما قلعه ها را در گذشته جهت ایجاد امنیت می ساختند.

اما در حال حاضر به مکان های گردشگری تبدیل شده اند. نهادهای مرتبط تمام سعی خود را به کار می گیرند تا از این قلعه ها محافظت کنند برای این که افراد از  روش زندگی شاهان گذشته آگاه شوند. قلعه ها همواره در خیالات ما و افسانه های رویایی زمان کودکی جایگاه ویژه ای  داشته اند.

تاریخچه ظهور قلعه ها

در زمان های قدیم شاهان کشورهایی چون ایران ، چین و … سازه هایی با ارتفاع بلند و مستحکمی بنا می کردند،  که در حال حاضر به نام قلعه شناخته می شوند. دژ و قلعه از نظر کاربردی با هم متفاوت هستند بدین معنی که از آن به عنوان پایگاه نظامی استفاده می کردند،  و قلعه ها نیز محل سکونت پادشاهان بوده است.

در اوایل قلعه ها را از چوب و گل می ساختند و کم‌ کم از سنگ در این سازه ها بهره گرفتند ،چرا که بناهای سنگی اصولا از استحکام زیادی برخوردار هستند. با افزودن ابزارهایی جهت  انداختن توپ های جنگی و حفر گودال هایی در دور قلعه تلاش بر محکم کردن زیاد دژ ها می کردند. قلعه های مشهور دنیا عموماً بر روی ارتفاعات بنا می شدند.

این کار موجب  می گردید تا هم دقیق و درست پیرامون را ببینند و هم به وسیله نیروهای ماوراء طبیعی دستیابی به قلعه را دشوار کنند. بعضی وقت ها جهت ایجاد قلعه روستا و اطراف آن خراب می شد،  به این دلیل که راه دیگری جز این نبود. گرچه قلعه ها فقط کانونی برای دفاع به حساب نمی آمدند ولی نمایانگر توانایی پادشاهان بوده و محل امپراطوری آن ها به شمار می رفت.

قلعه ایرج

قلعه ایرج یا گبری بزرگترین قلعه خشتی ایران و جهان محسوب می شود. این قلعه در شمال ورامین به طرف پیشوا و در جوار روستای عسگر آباد واقع شده است.  گمان می رود این قلعه در زمان ساسانیان بنا شده ولی با وجود این که این اثر با قدمت بیشتر از ۳۰۰۰ سال ممکن است که قبل از ساسانیان بنا شده  و در آن زمان فقط تعمیر شده باشد.

این قلعه مستطیل مانند در  زمان قدیم در بخش شمالی ۳۴ برج در بخش جنوبی ۴۲ برج و در بخش های شرقی و غربی ۳۶ برج در آن قرار داشته است، اما اکنون تنها دو برج از آن بر جای مانده است. داخل دیوار این دو برج نگهبانی دالان هایی موجود است که آن ها را به یکدیگر وصل می کرده است.

این دالان ها آنقدر بزرگ بوده اند که در شبکه ها و ابزار آلات جنگی به آسانی  داخل آن می رفتند. نکته جالب توجه دیگری که وجود دارد، این است که ساخت قلعه به شیوه ای که دشمن به هیچ عنوان از  عبور و مرور سرباز ها مطلع نمی شوند، که این امر نشان دهنده امنیت بالای قلعه است.

در قدیم دور تا  دور قلعه را  خندق ها یا گودال هایی حفر  می کردند که جهت حفاظت از قلعه در مقابل دشمنان و آشوبگران مورد استفاده قرار می گرفت. زمان هجوم دشمن داخل آن ها را پر از آب می کردند.

تا دستیابی به قلعه ممکن نباشد. اکنون این گودال ها برای مصارف  کشاورزی یکدست شده اند. امروزه قسمت هایی از این قلعه خشتی ایران تخریب شده است، به طوری که فقط دو دروازه برجای مانده است. این به خاطر عدم حفاظت و حفره به بهانه بزرگ کردن راه های دور قلعه باعث آسیب زدن به آن شده اند.

 قلعه های معروف و دیدنی ایران

قلعه ها در طول تاریخ و حتی زمان های  قبل تاریخ نقش برجسته ای در تحکیم و استواری کشورها داشتند .قلعه ها اصولا  به وسیله امپراطوری ها در طول راه ها و یا شهرهای ویژه محافظت می شدند. در زمان گذشته بیشتر در بلندی های راه های دشوار و یا دامنه های سنگی بنا می شدند و نقش دفاعی در برابر دشمنان داشتند. ایران نیز از این قانون جدا نیست و قلعه های تاریخی و خشتی بی نظیر زیادی دارد.

در بیشتر مناطق ایران قلعه های باستانی وجود دارند که می توان از خیلی از آن ها دیدن کرد. اکنون خیلی از قلعه های ایران که امکان دیدن آن ها وجود دارد به جاذبه های  تفریحی با ارزشی تبدیل شدند. بعضی از بهترین قلعه های خشتی ایران به شرح زیر است:

۱-قلعه فلک الافلاک:

شگفت ترین قلعه خشتی ایران است،  که در زمان حکومت ساسانی ها بنا شده و روی تپه فلک الافلاک در لرستان قرار دارد،به آن قلعه دوازده برجی نیز می گویند. از مزایای این قلعه قرار گرفتن آن در بالای صخره های سنگی و مشرف شدن به دره باستانی و همینطور روان شدن رودخانه گلستان از قسمت شمالی آن می باشد.

از طرف دیگر نزدیک بودن آن به آثار باستانی چون سنگ نبشته، آسیاب گبری، گرداب سنگی و … نشان دهنده پیوند تاریخی آن با این آثار می باشد. امروزه این قلعه تبدیل به موزه شده است، و در بیرون آن آزمایشگاه بازسازی اشیا، مراکز فروش محصولات فرهنگی ،چای خانه سنتی و … بنا شده است.

۲-قلعه الموت:

نام آور ترین قلعه خشتی ایران می باشد،  در ناحیه کوهستانی در جنوب گیلان واقع شده است. این قلعه  در زمان گذشته علاوه بر این که یک قلعه دفاعی برای پیشگیری از ورود و حمله دشمنان بوده بلکه  کتابخانه های زیبا و شناخته شده این قلعه مکانی برای بهترین دانشمندان و فیلسوفان بوده است، اما در حال حاضر فقط ویرانه ای از آن به جای مانده است.

۳-قلعه شوش:

این قلعه زیبا و باستانی در میان ویرانه های شهر تاریخی شوش در استان خوزستان واقع شده است ، و شبیه کاخ ها و بناهای متعلق به قرون وسطی  در فرانسه است. قلعه و قسمت های مختلف آن خیلی خوب محافظت شده است. قلعه شوش اسوه ای بی نظیر برای زمان قبل از علوم جدید به شما می آید. جزء زیباترین و شناخته شده ترین قلعه خشتی ایران می باشد.

۴- قلعه دختر:

این قلعه به معنی واقعی واژه دخترانه می باشد. این قلعه باشکوه یکی از کهن ترین بنا های جهان و ایران به حساب می آید،  در سال های آخر حکومت اشکانیان بنا شده است. قلعه دختر قلعه ای بزرگ با شکلی زیبا و چشم نواز در استان فارس قرار دارد. طبق بعضی  از روایت ها و  اسم این قلعه ذکر شده که قلعه دختر به آناهیتا که بتی در ایران قدیم می باشد هدیه شده است. این قلعه خشتی ایران از تماشایی ترین مناطق تفریحی فارس است.

۵- قلعه بابک:

این قلعه خشتی ایران که سمبل شجاعت، مردانگی و پاسداری از وطن است ، در قشنگ ترین منظره ایران واقع شده است. قلعه بابک  بر فراز کوهی با ارتفاع زیاد در جنگل های  ارسباران  واقع شده است،  و به قلعه ابدی و پایدار و یا مردمی معروف است .یک سمبل ملی به شمار می آید،  به دلیل ایستادگی  شجاعانه بابک خرمدین در برابر متجاوزین عرب به این اسم نامگذاری شده است. به وسیله پل هایی که کمی خراب شده اند می توان به این قلعه رفت و از آن دیدن کرد.

۶-قلعه رود خان:

متعلق به زمان قرون وسطی بوده و از سنگ و آجر ساخته شده است. علاوه بر بافت و عظمت زیبا در میان جنگل قرار دارد،  در زمان پادشاهان ساسانی و در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر فومن قرار دارد. این قلعه خشتی ایران دارای یک راه پیچ در پیچ که در میان جنگل با پله های سنگی قرار دارد  دستیابی به آن را فوق العاده کرده است.

۷- قلعه راین:

این قلعه خشتی ایران جزء بزرگترین سازه های خشتی در دنیا می باشد. این قلعه هزار ساله ایرانی در ۱۰۰ کیلومتری کرمان واقع است و ویژگی بارز آن شباهت بسیار به ارگ بم است زمان رفتن به قلعه خواهید دید که خیلی از خیلی از بخش های آن به خوبی محافظت شده در صورتی که بنای آن هزار ساله می باشد.

۸- قلعه پرتغالی ها:

جزء اصلی ترین مکان های توریستی جزیره هرمز به شمار می آید. آخرین مکان باقی مانده از زمان استعمار کشور پرتغال است این قلعه ی سرخ رنگ و دیدنی، هنگامی که جزیره هرمز شهری ویژه از نظر دریایی و پادشاهی بود ساخته شد.

 سخن پایانی

قلعه های تاریخی قصه زندگی انسان ها، فرهنگ،  آداب و رسوم و نحوه زندگی آن ها را برای ما شرح می دهد. قلعه های دنیا بزرگی و تاریخچه زیادی دارد. بعضی از آن ها در قصه ها و روایت ها نقش بسزایی دارند. بزرگی و جلوه این قلعه های مشهور موجب شده تا جزء آثار تاریخی ویژه هر دیار و سرزمینی محسوب شود.

درباره این قلعه ها حکایت های بسیاری است و در زمان های  قدیم شاهان برای دفاع آن ها را بنا می کردند اما اکنون به گونه ای  است که بعضی از آنها جز قلعه های عجیب جهان شهرت گرفته اند در خیلی  از سرزمین ها از معروف ترین قلعه های جهان برای کارهای فرهنگی بهره می گیرند.