آنچه لازم است در رابطه با مسجد شیخ لطف الله بدانید.
مسجد شیخ لطف الله یکی از معروف ترین شاهکار های معماری ایرانی است که در ضلع شرقی میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است. این مسجد اولین ساختمان از چهار بنای یادبود میدان می باشد که شهرت جهانی یافته است. ترکیبی از شکل متوسط و تزئینات غنی از کاشی های داخلی و خارجی، مسجد را به یکی از شناخته شده ترین مکان های گردشگری اصفهان تبدیل کرده است. زیبایی های فراوان این سازه باعث شده تا هر ساله میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی برای بازدید از این شاهکار معماری ترغیب شوند.
تاریخچه مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله بین سالهای 1603 تا 1619 میلادی به عنوان بخشی از مجموعه میدان نقش جهان با تصمیم شاه عباس ساخته شد. از آنجا که کاخ عالی قاپو واقع در ضلع غربی میدان، محل اقامت شاه و خانواده اش بود ، این مجموعه به مسجدی نیاز داشت که مناسب شاه برای اقامه نماز و همچنین مطابق زیبایی و عظمت میدان باشد. برخلاف مسجد امام که برای اقامه نماز عمومی طراحی شده بود، این سازه زیبا و دیدنی، مسجد خصوصی خانواده شاه عباس بود. درهای مسجد همیشه بسته و محافظت می شد. بنابراین مردم عادی حال بعد از قرن ها می توانند مسجد را تحسین کنند. برای جلوگیری از دیده شدن خانواده سلطنتی هنگام عبور از میدان از کاخ عالی قاپو به مسجد و حفظ امنیت جانی آنان، شاه و زنانش از تونلی در زیر میدان برای رفت و آمد استفاده می کردند.
این مسجد در طول تاریخ با نام های مختلفی شناخته و شهرت دارد. از نظر جنابادی مسجد دارای گنبد بزرگ (مسجد قبه عظیم) و مسجد گنبد دار (قبه مسجد) می باشد، در حالی که اسکندر منشی مورخ معاصر از آن به عنوان مسجد با خلوص و زیبایی فوق العاده یاد می کرد. از سوی دیگر، مسافران اروپایی مانند ژان شاردن با استفاده از نام فعلی به مسجد اشاره کردند و کتیبه های قرآنی داخل مسجد که توسط باقر بنایی خوشنویس ایرانی انجام شده است، نام شیخ لطف الله را نیز خوشنویسی کرده است. علاوه بر این، حساب های محیب علی بیگ خزانه دار شاهنشاهی، نشان می دهد که دستمزد شیخ لطف الله مستقیماً از منابع خانواده شاهنشاهی تامین می شد. همه اینها نشان می دهد که نه تنها ساختمان واقعاً به نام شیخ لطف الله نامگذاری شده است، بلکه این فرد مشهور از اولین نمازگزاران دربار پادشاهی در همین مسجد بوده است.
معماری مسجد شیخ لطف الله
با توجه به اینکه مسجد شیخ لطف الله به عنوان یک مسجد خصوصی طراحی شده است طبیعی است که از مسجد امام کوچکتر و هیچ مناره ای نداشته باشد.
شیخ بهایی، معمار اصلی پروژه که زحمت ساخت این سازه را برعهده داشته است، هنگام طراحی دو مسجد میدان با چالش های فراوانی رو به رو شده تا بتواند مسجد را به شکل امروزی طراحی و بسازد.
مسجد شیخ لطف الله نیز مانند مسجد امام دارای یک ورودی ورودی است که به راست می چرخد و بازدیدکننده را مجبور می کند هنگام ورود به مسجد با جهت مکه روبرو شود. نقاشی ها و کاشی های داخلی توسط رضا عباسی، هنرمند مشهور ایرانی ساخته شده است و کیفیت و زیبایی آن بر هر چیزی که قبلاً در ایران ایجاد شده است پیشی گرفته است. گنبد و دیوار های ورودی مسجد با کاشی های به اصطلاح هفت رنگ، خوشنویسی و کتیبه های برخی از سوره های قرآن، نام ائمه اطهار و شعر تزئین شده است.
این مسجد از نظر معماری به بسیاری از سازه های مطرح ایرانی شبیه می باشد. مانند دروازه بازار بزرگ و مسجد امام، شبیه نیمه ماه است. همچنین، همانند مسجد شاه، نمای پایینی مسجد و سر در از سنگ مرمر ساخته شده است. ایجاد خط و کاشی که از نظر زیبایی و کیفیت از هر چیزی که قبلاً در معماری اسلامی ساخته شده بود بیشتر است، توسط استاد خوشنویس علی رضا عباسی نظارت شده است.
محمدرضا اصفهانی مشکل تفاوت جهت قبله و دروازه ساختمان را با طراحی دهلیز اتصال L شکل بین ورودی و محوطه حل کرد. کتیبه رضا عباسی بر روی دروازه ورودی تاریخ شروع ساخت را نشان می دهد.
جهت شمال-جنوب میدان با جهت قبله از جنوب غربی مطابقت ندارد. روی 45 درجه تنظیم شده است. این ویژگی که در معماری ایرانی پاشنا (پاشنه) نامیده می شود، باعث شده است که گنبد دقیقا در پشت ایوان ورودی قرار نگیرد.
قطر گنبد تک پوسته آن 13 متر (43 فوت) بوده و قسمت بیرونی آن با کاشی پوشیده شده است. در مقایسه با مسجد امام، طراحی مسجد شیخ لطف الله کاملاً ساده است: هیچ حیاطی و هیچ ایوان داخلی وجود ندارد. خود ساختمان شامل یک گنبد مسطح است که بر روی یک اتاق گنبد مربع شکل قرار گرفته است. بر خلاف ساختار ساده این مسجد، تزئینات داخلی و خارجی آن بسیار پیچیده است و در ساخت آن از بهترین مصالح استفاده شده و از با استعدادترین صنعتگران در جهت ساخت این سازه کمک گرفته شده است. گنبد مسجد شیخ لطف الله دارای شبکه ای از محفظه های لیمو شکل است که با بالا رفتن به سمت طاووس در راس، اندازه آنها کاهش می یابد. محراب این سازه در دیوار غربی با گلهای ریز روی چمنزار آبی عمیق میناکاری شده است.
طاووس در مرکز ضلع داخلی گنبد یکی از ویژگی های منحصر به فرد مسجد است. اگر در دروازه ورودی سالن داخلی بایستید و به مرکز گنبد نگاه کنید یک طاووس که دم آن اشعه های آفتابی است و از سوراخ سقف وارد می شود را می بینید.
موقعیت مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله که در لیست بهترین و زیبا ترین مساجد ایرانی به چشم می خورد، در قسمت شرقی میدان نقش جهان که در مرکز شهر اصفهان واقع شده است، قرار دارد. این بنای زیبا و به یاد ماندنی توسط بسیاری از جاذبه های دیگر احاطه شده است. انتهای شمالی میدان از طریق دروازه قیصریه به بازار اصلی اصفهان می چرخد. در ضلع جنوبی میدان، مسجد امام که یکی دیگر از باشکوه ترین مساجد ایرانی می باشد، واقع شده است. در فاصله کمی از میدان، حمام تاریخی، کاخ چهل ستون و کاخ هشت بهشت وجود دارد. سی دقیقه پیاده روی شما را به سی و سه پل می رساند. این مسجد یکی از هزاران شاهکار های معماری ایرانی و اسلامی است که هنر و خلاقیت معماری گذشتگان را به رخ می کشند.