رازهای طراحی داخلی رنسانس، از مبلمان تا پوشش‌ها

در رابطه با طراحی داخلی دوران رنسانس، آنچه بر جای مانده‌است، به همان شکل اولیه محفوظ است. ولی این موضوع برای کلیساها و سایر فضاهای رسمی است؛ فضاهایی که به صورت روزمره از آن‌ها استفاده می‌شده‌است، عموما تغییراتی را تجربه کرده‌اند. برای مثال، اشیا کوچک، مبلمان‌ها و منسوجاتی که قابل حمل بوده‌اند، فقط در موزه‌ها یا گنجینه‌های کلکسیونرها یافت می‌شوند.

در رنسانس، نقاشی روز به روز بیشتر به رئالیست گرایش می‌یافت و همین موضوع باعث شد که هنرمندان در پرسپکتیو پیشرفت کنند و فضاهای داخلی را با شیوه‌هایی مشابه عکاسی به نمایش بگذارند.

در نقاشی‌ها جزئیاتی رئال به نمایش گذاشته می‌شوند به نوعی که از بررسی آن‌ها تا حد بسیاری می‌توان به تغییرات صورت گرفته در رنسانس و سبک زندگی غالب هر دوره از آن در هر کشور پی برد.

از سوژه‌های مورد علاقه هنرمندان رنسانس، سنت آگوستین در اتاق مطالعه‌اش است! از جمله کارپاچتو! در این اتاق خواب تجملاتی مربوط به آموزش و آموختن مشاهده می‌شود، مثل قفسه‌های کتاب، پایه‌های مطالعه و مبلمان‌هایی با خصوصیات قرون وسطایی.

در ادامه به معرفی جزئیات مبلمان در رنسانس می‌پردازیم.

مبلمان در رنسانس

اشیا زیبا و متنوع، بیشتر در اختیار قشر مرفه و اشخاص مهم جامعه بود. صنعتگران و هنرمندان عصر رنسانس برای این افراد اشیایی زیبا و متنوع طراحی می‌کردند و اغلب این اشیا در راستای برآوردن سلایق این افراد بود. اشیایی که این افراد نگه می‌داشتند عمدتا عبارت بودند از: کتب، اوراق، اسناد، نقشه‌، جواهرات، لوازم دکوراتیو روی میز، آلات موسیقی، ساعت، کره و ….

این اشیا باید در مکانی نگه داشته می‌شدند، مکان‌هایی که مناسب نمایش آثار نیز باشد. در رنسانس تنوع صندلی بالا رفت و جایگزین نیمکت و چهارپایه شد. تمام این موارد، به صورت تدریجی به فضاهای نشیمن ساده عصر رنسانس وارد شدند و همین مورد بود که رفته رفته در دوران مدرن به مبلمان‌های شلوغ تبدیل شد.

هر وقت مد جدیدی روی کار می‌آمد، منحصر به خانه اشراف بود و فضاهای داخلی در زندگی سایر اقشار رنسانس، کماکان مثل قبل باقی می‌ماند.

در ادامه انواع مبلمان در خانه‌های ایتالیایی رنسانس را معرفی می‌کنیم.

کاسونه

کاسونه در رنسانس، صندوقچه‌ای است کاملا بزرگ از جنس چوب گردو. چوب گردو در مبلمان‌های دوران رنسانس به کرات مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بر روی کاسونه، کنده‌کاری‌های استادانه و پر جزئیاتی را مشاهده می‌کنیم که نقش برجسته‌هایی با موضوعات اساطیری هستند یا تمثیلی با قاب‌های نقاشی شده. کاسونه، در عروسی‌های سنتی، صندوقچه‌ای بود که در جهیزیه قرار داشت و نشانه‌ای از ثروت و قدرت خانواده‌هایی بود که با یکدیگر وصلت داشتند. از نمونه‌های کوچکتر کاسونه به عنوان جعبه جواهرات استفاده می‌شد.

کاسپانکا مبلمانی از عصر رنسانس

نمونه‌ای تغییر یافته از کاسونه، کاسپانکا نام دارد. در کاسپانکا، به کاسونه دسته و تکیه‌گاه اضافه شده‌است و از آن برای نشستن استفاده می‌شود. علاوه بر آن از کاسپانکا برای نشستن استفاده می‌شده‌است.

کردنزا

کردنزا کمدی است به نسبت بلند. این کمد فضای لازم برای نگه‌داری و نظم بخشیدن به ظروف و ملافه‌ها را فراهم می‌کرده‌است.

سدیا

سدیا یک صندلی نسبتا حجیم  است که در آن چهار پایه مربع شکل تکیه‌گاه دسته‌هایش هستند. از بستن تارهای چرمی به چهارچوب، نشیمن‌گاه و تکیه‌گاه شکل می‌گیرد. گل میخ‌ها نیز نقشی تزئینی در سدیا دارند.

صندلی ساونارولا از رنسانس

نام این صندلی برگرفته از نام واعظی است که به آن علاقه داشت و از این نوع صندلی استفاده بیشتری داشت! یک نوع صندلی دسته‌دار و تاشو است که استفاده زیادی داشته. این صندلی از نوارهای چوبی متعددی ساخته شده‌است که منحنی نیز هستند. ساونارولا از مرکز تا نشیمن‌گاه تا می‌شود.

ازگابلو

این مبلمان یا چهارپایه است یا صندلی‌های کوچک و ساده را در بر می‌گیرد. ازگابلو چهارپایه‌ای است که در پشت سر تکیه‌گاه چوبی دارد که اغلب سه پایه داشته. نشیمن‌گاه این صندلی اغلب 8 ضلعی است. نمونه‌های اشرافی و تجملاتی آن، ریزه‌کاری‌های حکاکی شده دارد. در کاخ استروتزی بهترین نمونه‌های ازگابلو وجود دارد.

صندلی دانته در رنسانس

صندلی دانته شباهت زیادی به صندلی ساونارولا دارد، با این تفاوت ک چهارچوبی مستحکم‌تر دارد. شیوه تا شدن این دو ولی یکسان است. در دانته در نشیمن‌گاه و پشت، بالشتک وجود دارد.

سایر لوازم در فضاهای داخلی رنسانس

میزها ، تخته‌هایی چوبی و محکم بودند که روی سه پایه‌ها، پایه و یا ستون سنگی حجاری شده قرار داشتند. از طرفی، تخت‌خواب در این دوران، در خانه‌های مجلل، بر روی سکو قرار می‌گرفت و روی آن را با پرده محصور می‌کردند. این کار گرما و حریم خصوصی به فضا می‌داد.

در رنسانس نقاشی‌های کوچک و زیبایی را می‌بینیم که با ظرافت قاب شده‌اند و نمای معابد را در خود دارند. در مورد آینه‌ها نیز همین موضوع هست، یعنی قاب شدن استادانه و ظریف؛ آینه‌ها با توسعه صنعت شیشه‌گری در ونیز کیفیت یافته بودند.

روشنایی ساختمان با شمع‌ها تامین می‌شد. شمع‌هایی که در موقعیت‌هایی متفاوت قرار داشتند، روی میز، روی دیوار و یا روی پایه. برای روشنایی فضای بیرون در رنسانس، از مشعل‌هایی شعله‌ور استفاده می‌شد.  این مشعل‌ها، تعداد زیادی شمع را در خود داشتند.

از سوی دیگر در دوران رنسانس چلچراغ‌ها را داریم که برای نگه داشتن شمع مثل پایه عمل می‌کردند.

از دیگر اشیا تزئینی در دوران رنسانس باید به ساعت‌ها اشاره کنیم. ساعت، ماحصل پیشرفت فناوری بود و از جمله کالاهای گران‌قیمت و نفیس رنسانس محسوب می‌شد.

ایتالیایی‌ها به موسیقی علاقه زیادی داشتند و همین موضوع باعث پدید آمدن آلات موسیقی زیبایی شد. از جمله دستگاه‌های کلاویه‌دار بزرگ که در مبلمان نیز عنصری مهم و باشکوه بودند.

چنگ پیانویی شکل (هارپسیکورد)، تا حدی قابلیت جا‌به‌جایی داشت و روی میز نیز قرار می‌گرفت و از ادوات پر‌طرفدار و ارزشمند در مبلمان رنسانس و آلات موسیقی محسوب می‌شد.

نمونه بزرگ‌تر این ساز، ظرافت خاصی داشت و با جعبه بزرگی که داشت به پیانوهای امروزی شبیه بود. جعبه‌های سازها نیز غالبا پر از نقوش زیبا، حکاکی، خاتم‌کاری و … بودند.

پوشش‌ها در رنسانس

در رنسانس، ابریشم پارچه‌ای بسیار محبوب بود. این پارچه در ابعاد و اندازه‌های بزرگ و رنگ‌های غنی بافته می‌شد و به نمایش در می‌آمد. در دوران رنسانس اولیه، مخمل و حریر گل‌دار بیشتر مورد توجه بودند، همین پارچه‌ها گل‌دوزی و زربافت شدند و در مبلمان قرن 16 گسترش جالب توجهی یافتند.

کوسن و بالشتک‌های نرم، با رویه‌هایی از جنس پارچه‌های پر طرفدار با رنگ روشن، بیشتر در رنسانس مورد استقبال بودند.

در فضاهای اصلی، کف طبقات کاشی‌کاری شده بود و عموما در طبقه همکف از سنگ استفاده می‌شد. کاشی‌کاری در دوران رنسانس، الگویی ساده از مربع بود که بسته به شکوه فضای مورد نظر، طرحی متفاوت ارائه می‌داد.

در فضاهایی با یادبود تاریخی از مرمر و موزاییک مرمری در طرح‌های هندسی خاص و پیچیده استفاده می‌کردند. در رنسانس قالیچه به ندرت استفاده می‌شد و قالیچه شرقی ارزش زیادی داشت و ممکن بود به عنوان رومیزی و یا با همان ابعاد رومیزی در کف استفاده شود.

توسعه طراحی در رنسانس را می‌توان از دو منظر بررسی کرد، رنسانس ایتالیایی با تاخیری 50 تا 100 ساله تاثیر خود را بر سایر مناطق گذاشت و در سایر کشورهای شمال و غرب اروپا، مفهومی رو به پیشرفت داشت.

در قرن 16 میلادی، رنسانس به باروک تبدیل شد. البته آغاز این تغییر را باید در رنسانس متاخر و آغاز شیوه‌گری جست‌و‌جو کنیم.

در واقع نمی‌توان گفت که باروک آخرین فاز از رنسانس است و یا سبکی کاملا جدید و مجزا، ولی باروک هم بخشی هیجان‌انگیز از تاریخ هنر است که در مطلبی جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

معماری و طراحی داخلی

سقف بلند: کاخ‌های شهر رنسانس ایتالیا معمولاً سه طبقه یا بیشتر بودند و طبقه همکف به ورودی، خدمات، اصطبل و انبار اختصاص داده شده بود. طبقه اول، نوازنده پیانو، در صورت مجاز بودن فضا  اتاقهای عمومی عمومی و اتاق خواب را در خود جای داده بود همه با سقف بلند.

روند سقف‌های بلند قرنها ادامه داشته است. امروزه سقف‌های بلند هنوز تصور قامت و عظمت را ایجاد می‌کنند.

جزئیات سقف: سقف‌های دوران رنسانس اغلب با  تیر ساخته شده بودند که با رنگهای غنی رنگ آمیزی می‌شدند. در حالی که یونانیان و رومیان باستان از سنگ استفاده می‌کردند، خزانه‌های چوبی که در کاخهای بزرگ رنسانس دیده میشود ، امروزه هنوز در طراحی به کار میروند. آنها واقعاً تأثیر میگذارند، اما بهتر است در سقف‌های بلند و اتاقهایی با مقیاس بزرگتر نصب شوند.

طبقات مزین: کفهای رنسانس آجری، کاشی یا مرمر بودند و در تخته شطرنجی یا اغلب طرحهای هندسی پیچیده‌تر، عمدتاً با رنگهای خاکی، طراحی شده بودند. کفپوش کاشی با دوام، آسان برای تمیز نگه داشتن و در سایه‌ها و طرحهای مختلف در طراحی رنسانس حرف اول را میزند.

دیوارهای طرح دار: دیوارها عموماً صاف و دارای رنگ خنثی بودند. با این حال، آنها اغلب با الگوهایی نقاشی می شدند، که اکنون به آن کاغذ دیواری اطلاق می شود. اما این تکنیکهای رنگ آمیزی نیز در طی سنین مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند و بر معرفی استنسیل تأثیر می گذارند.

نقاشی دیواری: نقاشی دیواری، دیوارهای خانه های رنسانس با شکوه تر را تزئین کرده است. دوباره، این نقاشی بسیار تزئینی بر بسیاری از کاغذ دیواری های مجلل تأثیر گذاشته است، در حالی که نقاشی دستی مختص متخصصان است.

تخت های چهار پوستری: رنسانس اختراع تخت تزئینی را پایه گذاری کرد. چهار پوسترهای دستی که بر روی سکوهای برافراشته حک شده اند دارای سایه بان پرده هایی با رنگ غنی برای جلوگیری از سرما هستند. در حالی که طراحی تختخواب تکامل یافته است، بسیاری از ما هنوز نمی توانیم در برابر چهار پوستر مقاومت کنیم، بنابراین طرح اولیه برای سبک زندگی مدرن و تغییر سلیقه ها تطبیق داده شده است.