راز طراحی ظاهر کلیسا که کسی نمی داند

مقدمه

انسان از اول آفرینش تمایل زیادی به عبادت کردن داشته و همیشه این احساس در وجود او نهفته بوده است. برای همین  مکان هایی را جهت عبادت بنا کردند تا یک محیط آرامش بخش برای عبادت در اختیار داشته، و به راحتی بتوانند به نیایش بپردازند.

مسیحیت به عنوان یکی از دین های الهی معانی و منزلت هایی را از دوران تولد مسیح تا کنون برای مسیحیان به وجود آورده است که تاثیر آنها را در طراحی ظاهر کلیسا می توان به وضوح دید. در دوره های مختلف کلیسا های زیادی بنا شده اند که با زیبایی های زیاد فرقی با موزه ندارند.

کلیسا

از لحاظ لغوی به معنای تجمع و گرد آمدن افرادی است که دارای اعتقادات مذهبی مشابه می باشند. اصطلاحا به محل نیایش مسیحیان یا جامعه آن ها اطلاق می شود. در برخی از این‌ مکان ها، مدیریت کلیسا بر عهده اسقف ها و روحانیون است. در کلیسا های نوع جمعی اصولا تصمیم گیری آخر با  جمعیت محلی می باشد.

در کلیسا های مدل مشایخی نیز شبکه مدیریت آن به گروهی از رهبران و مشایخ سپرده می شود و پارلمان و شورا راجع به آن ها تصمیم گیری می کنند. اصولا کلیساها دارای نشانه هایی هستند که برخی از آن ها عبارتند از: انار، ماهی، ستاره هشت پر و… هریک از این نشانه ها نماد خاصی هستند. انار سمبل فراوانی و کثرت است، ماهی سمبل زیادی ایمان می باشد. ستاره هشت پر نیز اشاره به قصه سه شخص که به دنبال منجی عالم هستند.

طراحی ظاهری کلیسا ها

معمولا کلیسا ها به یک شکل طراحی نمی شوند و از لحاظ اندازه، نوع معماری، بنا و فرم با یکدیگر فرق دارند. اما طراحی ظاهر کلیسا ها در اکثر موارد شبیه به هم هستند. همچنین همه کلیسا ها در تمام دوره ها از قوانین و اصول مشخصی در طراحی بهره می گرفتند، و با توجه به کلیات و شایستگی های اتخاذ شده از مسیحیت و در جوابگویی به تحول بوجود آمده در برخی آداب و رسوم و سبک زندگی انسان، به تدریج تکامل یافت تا قادر باشد.

انسان ها را در جهت محافظت از ایمان و اعتقادشان کمک نماید. رنگ و نقش در کلیسا ها بیشتر با توجه به اعتقادات مردم به کار گرفته می شوند. نشان دهنده بهشت و جهنم و مراحل زندگی حضرت عیسی(ع) است. هر شکل و رنگی در طراحی ظاهر کلیسا نماد و تعریف به خصوصی دارد.

طراحی ظاهر کلیسا از نمای بیرونی:

این مکان را به واسطه برج های آن می توان شناخت. کلیسا ها به شهرها و روستاها شکوه خاصی داده است. به مرور زمان روی خیلی از برج های کلیسا ها، ساعت های بزرگی طراحی شده است. زمانی که ناقوس کلیسا به صدا در می آید به این معنی می باشد که مسیحیان را برای نیایش و اجرای مراسم عبادت به کلیسا فرا می خوانند. ظاهر کلیسا و درب ورودی برخی از آنها به طور خاصی طراحی شده اند. بخش بیرونی طراحی ظاهر کلیسا به شرح زیر می باشد:

ورودی کلیسا ها:

معمولا ۲ یا ۳ درب دارد که در بخش های عربی، شمالی و جنوبی کلیسا واقع شده است. در بخش شرقی کلیسا درب نصب نمی شود، چرا که مسیحیان معتقدند همانطور که خورشید از شرق می تابد، حضرت مسیح (ع) نیز از مشرق خواهد آمد، و به همین خاطر همه عبادت ها از طرف شرق انجام می شود.

همچنین یکی از درب های جنوبی یا شمالی به طرف ناقوس خانه قرار گرفته شده است. جنس درب ها از چوب بوده و روی آنها طرحی از کلیسا کنده کاری شده است. مسیحیان بیشتر از درب های غربی به کلیسا می آیند، تا رو به روی محراب قرار گیرند و در زمان خارج شدن از درب های جنوبی بیرون می شوند تا پشت به محراب نباشند.

پیچ ناقوس: 

همانطور که ذکر شد کلیسا محلی جهت آرامش به شمار می آید. این برج آرامش خاصی برای مسیحیان ‌به وجود می آورد، در هنگام صلح و آشتی کاربرد دارد.

پنجره ی مصائب:

در طراحی ظاهر کلیسا این‌ پنجره بیانگر سختی هایی است که حضرت عیسی در دوران زندگی خود دیده است. همچنین تصاویری از رستاخیز او را نمایش می دهند. مسیحیان معتقدند که حضرت عیسی (ع) سه روز پس از اینکه به صلیب کشیده شده از خاک بیرون می آید، که این روز را عید پاک می نامند. این پنجره  نیز سمبلی از عید پاک یا آمدن مسیح می باشد.

صحن کلیسا: 

این صحن مسقف بوده و جزء اتاق های بزرگ کلیسا می باشد، که مسیحیان جهت نیایش به آنجا می آیند.

پنجره های سه بخشی:

قسمت اول آن خدای پدر است، ستاره شش پهلوی داوود که  نمادی از شش روز آفرینش می باشد. قسمت دوم آن نیز خدای پسر است که از قسمت های مهم به شمار می آید و تصویری از به آسمان رفتن حضرت عیسی(ع) را به نمایش گذاشته است. قسمت سوم مربوط با روح القدس می باشد که سمبل مهم این قسمت، کبوتر می باشد.

هشتی:

در این اتاق شخص را برای پاک شدن جهت رفتن به کلیسا آماده می کنند.

نماد کبوتر:

پنجره ای زرد رنگ به شکل کبوتر که مثالی از روح مقدس می باشد. ۱۲ پرتو داشته که نمایانگر ۱۲ یار حضرت عیسی(ع)  و نشانه لطف و مرحمت خداوند است.

پنجره گل سرخ:

در دیوار غربی قرار دارد و سمبل آخرت است. نور وسط آن سمبل حضرت عیسی و سایر نورها سمبل فرشته های الهی می باشد. رز سرخ از لقب های حضرت مریم می باشد.

صحن اصلی کلیسا:

اتاقی متعلق به مردم و بزرگترین اتاق کلیسا می باشد، به اعتقاد مسیحیان کلیسا مثل یک کشتی است که خداوند آن را هدایت می کند.

طراحی ظاهر کلیسا از نمای درونی:

محراب:

همیشه در طرف شرق واقع می شود. همانطور که ذکر شد مسیحیان اعتقاد دارند که حضرت مسیح از طرف مشرق خواهد آمد. به همین خاطر همه عبادت ها به این سمت انجام می‌ شود. در زمان عبادت هر مسیحی در انتظار ظهور حضرت عیسی علیه السلام می باشد. محراب ۹۰ سانتی متر از زمین بلند تر است. دیوار قسمت پشت محراب پنجره‌هایی دارد تا هنگام طلوع خورشید نور آن به داخل کلیسا بتابد.

داخل محراب طاقی سه طبقه که از سنگ مرمر ساخته شده است قرار دارد.، که روی آن نقشی از حضرت مریم که حضرت عیسی را بغل گرفته موجود است. شمعدان ها کتاب‌ های مقدس و سایر اشیا روی آن قرار دارد. در مقابل آن پرده هایی است که در روزهای خاصی از سال کشیده می شوند.

میراث خانه:

اتاق هایی در دو سمت محراب قرار دارند، که مکان آماده شدن روحانیون است.

حوضچه غسل تعمید: 

حوض کوچکی می باشد که در قسمت شمالی مکان روحانیون واقع شده و از سنگ مرمر ساخته شده است. سمبل رود اردن که حضرت عیسی(ع) در آن غسل تعمید کرده است.

منبر مقدس:

در مرکز صحن کلیسا واقع شده و جنس آن سنگ است. جام مقدس که دارای نان و شراب که سمبل خون مسیح می باشد. در زمان مراسم عشای ربانی روی میز گذاشته می شود. در بعضی از کلیسا ها این میز یک طبقه بوده  و فقط یک صلیب و دو شمعدان روی آن می گذارند. همینطور امکان دارد که از چند طبقه تشکیل شده باشد. در طبقه آخر آن اصولا عکس حضرت مریم و کودکی حضرت عیسی(ع) مشاهده می شود.

این کار به این معنی می باشد، همانگونه که حضرت عیسی از مریم باکره متولد شد، کلیسا نیز از حضرت عیسی متولد گردید. این میز جایگاه حضور دائمی حضرت عیسی می باشد. چون همیشه بدن و خون عیسی (ع) روی میز قرار دارد. در اطراف میز سوراخ هایی در روی دیوار وجود دارد، سوراخ سمت راست محل قرار گیری شراب و جام و سوراخ سمت چپ محل قراری نان است.

بالا خانه:

جایگاه گروه سرود است. این گروه سمبل فرشته هایی اند که با مردم به عبادت می پردازند. اینجا مکانی است که حضرت عیسی به شاگردان خود، اولین مراسم عشای ربانی را برگزار کرده اند که به شام آخر معروف است.

ستون های کلیسا:

در طراحی ظاهر کلیسا این ستون ها نماد ایمان فرستادگان حضرت عیسی (ع) است. به همین خاطر ستون ها به اسم پیامبران نام گذاری شده است. تمام کلیسا ها بر این ستون ها بنا شده اند.

راهروهای جانبی:

این راهروهای سمبل حرکت انسان به سمت رهایی و نجات است که به آن پاکی می گویند.

پله های محراب:

سمبل عروج روحانیان به طرف حضرت مسیح می باشد که اصولا توسط ریل از صحن جدا می گردد.

بازوی چلیپایی:

قسمتی است که صحن کلیسا را از مکان مقدس تفکیک کرده و کلیسا را به صورت صلیب در می آورد.

سخن پایانی

با نظر بر معماری کلیسا ها و وارسی مزایای آنها می توان فهمید که چطور پیوند هنر و دین در تاریخ توانسته به بشر در دستیابی به خواسته های معنوی و دینی وی کمک کند. هنر در شکل گیری عقیده و باور بشر نقش بسزایی داشته است. طراحی ظاهر کلیسا با توجه به اصول دینی و عقاید مذهبی شکل گرفته است.

کم‌ کم با ترکیب شدن هنرهای دیگری چون نقاشی، مجسمه سازی و موسیقی زیبایی آن دو چندان گردیده است، و یک محیط مذهبی و آرامش بخش را در اختیار مردم گذاشته تا عمل عبادت خود را در خلوت و آرامش انجام دهند.