ویلاهای مازندران و مسکن پایدار! خواسته طبیعت از ما
فهرست عناوین
مفهوم “معماری پایدار”، “معماری اکولوژیکی” یا “معماری سبز” به معنای طراحی و ساخت سازه‌هایی است که با محیط زیست هماهنگی داشته باشند و در راستای حفظ و حراست از محیط زیست و منابع طبیعی جهت استفاده فردی و جمعی انجام شود. این موضوع در همه مناطق و شرایط، از جمله ویلاهای مازندران، بسیار مهم و ارزشمند است. این مسئله نشان دهنده این است که باید به دنبال ساخت و سازهایی باشیم که بر اساس اصول معماری سبز و پایدار طراحی و ساخته شوند. این موضوع باید به گونه‌ای باشد که تمام معماران و سازندگان، ملزم به رعایت اصول آن باشند و پیوند با طبیعت سر سبز و منحصر به فرد این خطه، از مواردی است که ما ملزم به رعایت آن هستیم.
معماری پایدار، به نوعی تداعی‌گر احساس انسان به طبیعت است. آینده ساختمان‌سازی در شمال، قطعا تحت تاثیر نحوه طراحی ویلاهای مازندران و انتخاب مصالح آن خواهد بود. هر طراحی که در زمینه ویلا در شمال رخ می‌دهد، ملزم است در رابطه با آینده پیش‌بینی لازم را داشته‌باشد. برای مثال، زمانی که می‌خواهیم یک ویلا در مازندران طراحی کنیم، باید تمام پیش‌بینی‌های لازم برای آینده آن را لحاظ کنیم، مثل استفاده مجدد از مواد و اجزای سازنده این ساختمان! آینده‌نگری در ساختمان‌سازی از اصول طراحی پایدار است.
مطالبی که تاکنون در رابطه با معماری پایدار ارائه شده‌است و قابل تعمیم به ویلاهای مازندران و هر ساختمان دیگری است، عبارت هستند از:
- مسکن، آفتاب و فضای سبز
- مسکن سالم در گرو دیوار سالم
- ساختمان مریض چه ساختمانی است؟
- قابلیت تهویه طبیعی در سقف
- بهبود سیستم‌های گرمایش و سرمایش
- عایق‌کاری ساختمان
- ساخت صحیح عناصری که رابط بیرون و درون هستند، مثل در و پنجره
- نورگیری صحیح فضای زیستی
- استفاده حداکثری از منابع انرژی طبیعی تجدیدپذیر
- جایگزین صحیح برای لوازم تاسیساتی گرمازا و سرمازا
ابعاد معماری پایدار در ویلاهای مازندران
ابعاد معماری پایدار در ویلاهای مازندران را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:
- استفاده از منابع پاک تجدیدپذیر
- صرفه‌جویی در مصرف انرژی
- صرفه‌جویی در مصالح، بازیافت مصالح
- احترام به بستر طرح
- استفاده بهینه از اقلیم و شرایط آب و هوایی
اصول معماری پایدار در ویلاهای مازندران
اصولی که ویلاهای مازندران را در دسته ساختمان‌های پایدار قرار می‌دهد، عبارتند از:
- حفظ انرژی: ساختن ویلاهای مازندران به گونه‌ای که مصرف سوخت فسیلی در آن به حداقل برسد.
- هماهنگی با اقلیم: ویلاهای مازندران باید کاملا با منابع انرژی محل و اقلیم منطقه هماهنگ باشد و در راستای آن کار کند.
- کم کردن استفاده از منابع نوین مصالح: ویلاهای مازندران باید به نوعی ساخته شوند که در آن‌ها حداقل استفاده از مصالح جدید را داشته‌باشیم. در پایان عمر مفید ساختمان، این بنا باید به عنوان منبعی برای ساخت ساختمان جدیدتر استفاده شود.
- برآوردن نیازهای ساکنین: نیازهای جسمی و روحی ساکنین در معماری پایدار مورد توجه قرار می‌گیرد و برآوردن این نیازها از اصول اساسی یک معماری سبز است.
- هماهنگی با سایت: سنخیت بنا با محیط اطراف بسیار مهم است، ویلاهای مازندران باید با بستر سبز اطراف خود هماهنگ باشند و آن را مخدوش نکنند.
- کل گرایی در معماری پایدار: اصل مهم دیگر کل‌گرایی است. کل این مجموعه باید هماهنگ با هم در ساختن محیط زیست کامل همکاری کنند.
ویژگی های معماری مازندران
برای اینکه بتوانیم توصیفی صحیح از معماری پایدار در ویلاهای مازندران داشته‌باشیم، قبل از هرچیز، ویژگی‌های معماری مازندران را بررسی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
- بافت شهری مازندران
از مشکلات عمده مناطق ساحلی باید به رطوبت هوا اشاره کنیم، هوای مرطوب، هوای سنگینی است که زیر هوای خشک قرار می‌گیرد، پس اگر در شهری کوران هوای مناسب وجود نداشته‌باشد، هوای مرطوب در پایین مانده و فعالیت و تنفس را سخت می‌کند. پس باید در این شهرها جریان هوا اتفاق بیفتد تا رطوبت ساکن نشود.
پس در رابطه با ویلاهای مازندران و ساختمان‌های این منطقه، قبل از هرچیز باید به مجزا ساختن آن‌ها فکر کنیم. اگر به معماری شمال دقت کنید هم ساختمان‌ها از هم جدا هستند و حیاط‌ها عموما فضاهایی وسیع با نرده‌های کوتاه هستند. این موضوع باعث استفاده از جریان هوا خواهد شد.
از دیگر دلایل این نوع ساخت و ساز، تلفیق محیط طبیعی و ساخته شده است که منجر به زیبایی هر چه تمام‌تر ویلاهای مازندران شده‌است. بافت شهری و روستایی مازندران را در موارد زیر خلاصه می‌کنیم:
- بافت باز و گسترده
- محوطه با دیوار کوتاه
- کوچه‌های عریض
- ساختمان‌ها در مراکز شهری به هم متصل و در سایر مناطق از هم جدا
- فضاهای شهری تقریبا وسیع
۲. برونگرایی
معماری مازندران نوعی معماری طبیعت گرا است، چرا که بسیار با طبیعت هم‌نواست ولی از سویی، یک معماری برونگرا نیز هست، به دلیل انطباق با شرایط اقلیمی. ساختمان‌های برونگرا در وهله اول برای بهره‌گیری از کوران هوا به این صورت هستند و در وهله دوم، برای بهره‌گیری حداکثری از منظر و رطوبت و از سوی دیگر، مراقبت و دیده‌بانی از حیاط.
ویلاهای مازندران ساختاری برونگرا دارند و در گونه‌شناسی این نوع ساختار باید به دنبال ارتباط بصری خوب و با کیفیت با فضای بیرونی و مواردی از این قبیل باشیم.
۳. فرم غالب و جهت گیری بناهای مازندران
فرم‌های آزاد و چلیپایی در این منطقه رواج دارند. ولی کشیدگی ویلاهای مازندران و سایر ساختمان‌ها باید در محور شرقی-غربی باشد. این مورد برای برخورداری از کوران مناسب است. جبهه اصلی نورگیری در ویلاهای شمال، جنوب ساختمان است. حیاط اصلی نیز در همین سمت واقع شده‌است. پلان‌ها در این ساختمان‌ها، گسترده و باز هستند و فرم هندسی طویل و باریکی دارند.
برای حداکثر استفاده از وزش باد، جهت قرارگیری ویلاهای مازندران با توجه به جهت وزش نسیم دریا تعیین شده‌است. اگر در جایی با وزش شدید باد رو به رو باشیم، قسمت رو به باد باید کاملا بسته باشد.
4. بناهای چارفصل درمازندران
در خانه‌های شمال نیز مثل خانه‌های چارفصل مناطق گرم و خشک، جا به جایی فصلی داریم، به این نحو که فعالیت‌ها در فصول سرد در اتاق‌های طبقه اول است و در فصول گرم، در ایوان و یا اتاق طبقه دوم.
۵ . ارتباط با زمین در بناهای مازندران
معماری و زمین در مازندران به نحوی با هم در ارتباطند که معماری هم از طبیعت تبعیت کند و هم از آن بهره‌ور شود ( برگرفته از کلبادی نژاد، 84(. عمق کم آب‌های زیرزمینی از یک سو و رطوبت هوا از سوی دیگر، باعث می‌شوند که در ساخت ویلاهای مازندران، کف طبقه همکف تا حد امکان، از سطح طبیعی زمین بالاتر اجرا شود. این موضوع باعث حفاظت کف از نم و رطوبت شده و از سوی دیگر از جریان هوا که در ارتفاع بالاتر سرعت بیشتری دارد، استفاده بهتری می‌شود.
احداث زیرزمین در ویلاهای مازندران کار چندان صحیحی نیست. به دلیل عمق کم آب‌های زیرزمینی و مرطوب بودن خاک، خاک مقاومت نسبتا کمی دارد. پس، باری تحمل بار روی این زمین سست، باید از پی گسترده بهره برد.
در رابطه با فاصله کف از سطح زمین نیز باید بگوییم، در ویلاهای مازندران نزدیک دریا، این فاصله حدودا دو متر است و در ساختمان‌های مجاور کوه، 50 سانتی‌متر و یا کمتر.
در روستاها و ساختمان‌های قدیمی مازندران از این فاصله برای محل نگهداری طیور، خشک کردن چوب و یا طویله استفاده می‌شده‌است و می‌شود. میزان رطوبت در هر منطقه، نقشی موثر در نوع استفاده از این فضا دارد
6- مواد و مصالح در معماری مازندران
معماران ایرانی همیشه به بوم‌آورد بودن مصالح مقید بوده‌اند و این مورد در سازه‌های مازندران نیز به وضوح دیده می‌شود. در این رابطه، اگر بخواهیم برای ویلاهای مازندران از مصالح بوم‌آورد استفاده کنیم، قبل از هرچیز باید حوزه‌های آن و مصالح هر حوزه را بشناسیم. مازندران به سه حوزه کوهستانی، جلگه‌ای و جنگلی تقسیم می‌شود. کوهستان با چوب و سنگ، جنگل با چوب و حوزه جلگه‌ای با گل و چوب شناخته می‌شود. عمده‌ترین مصالح ساخت و ساز در مازندران همین موارد هستند.
