بررسی مشهورترین آثار معماری لوکوربوزیه

لوکوربوزیه، معمار پیشگام سبک مدرن که بسیاری او را نماد معماری مدرن می‌شناسند، دارای آثار معروفی در بسیاری از نقاط جهان است، کسی که خانه را ماشینی برای زندگی می‌دانست و در طراحی‌هایش، اصول خاص خود را داشت که به اصول معماری لوکوربوزیه مشهورند. این معمار مدرن در کارنامه خود کاربری‌های خاص بسیاری دارد، از ویلا گرفته تا کلیسا، موزه و حتی کاخ! یا ورزشگاه. در این نوشتار از سایت دکتر بخشی به معرفی معروف‌ترین آثار خواهیم پرداخت، برای این منظور از ویلا شودان شروع می‌کنیم.

ویلا شودان، معماری لوکوربوزیه در هند

این ویلا در سال 1956 در احمدآباد هند ساخته‌شد. در معماری این ویلا، تمامی اصول طراحی لوکوربوزیه جمع شده‌اند، همانند چیزی که در ویلا ساوا می‌بینیم، پلان و نمای آزاد از یک سو و پیلوت از سوی دیگر! از سوی دیگر، ویلای شوان، به درستی در پاسخ به اقلیم هند ساخته شده‌است. سقف بنا، مثل یک چتر، ساختمان را در بر گرفته‌است و در دل بنا سوراخ‌هایی می‌بینیم که به جریان داشتن هوا کمک می‌کنند.

این ویلا از دو بخش تشکیل شده است. حجم بزرگتر شامل فضاهای خصوصی است و حجم کوچکتر شامل آشپزخانه، گاراژ و اتاق خدمت‌کاران ساختمان است. در وسط این دو حجم، یک راه‌پله قرار گرفته است که این دو فضا را به هم متصل می‌کند.

لوکوربوزیه و خانه دومینو

این خانه که در سال 1917 میلادی در فرانسه ساخته شد، یک خانه است که برای اولین بار از تکنیک کنسول و اسکلت استفاده کرد. به عبارت دیگر، دیوارهای باربری در این خانه حذف شده و این یکی از جنبه‌های جالب خانه دومینوی لوکوربوزیه است!

آپارتمان مسکونی مارسی، اثری از لوکوربوزیه

این آپارتمان در مارسی، فرانسه واقع شده است و در دوره ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۲ ساخته شده است که به آن خانه لوکوربوزیه نیز مشهور است! این ساختمان با ۱۸ طبقه، برای اسکان ۱۶۰۰ نفر طراحی شده است و شامل واحدهای متنوعی است؛ از واحدهای یک اتاقه تا واحدهایی برای خانواده‌های ۸ نفره. یکی از ویژگی‌های جذاب آپارتمان مارسی، وجود فروشگاه و مراکز خدماتی مانند پست، رستوران، مهدکودک و استخر در داخل آن است. همچنین، این آپارتمان دارای یک تراس بزرگ است که به عنوان محلی برای تجمعات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لوکوربوزیه در افتتاحیه آپارتمان مارسی گفت: ” در هر گوشه ای از این بنا اثر چوب و یا جای میخ و چکش خوردگی را می توان دید . بتن مانند سنگ ، چوب یا سفال به صورت طبیعی است .حقیقتا می توان تصور کرد بتن به اندازه سنگ زیباست و آن را در ساختمانها به حالت طبیعی خود باقی گذاشت . ” این سخن بازتابی است از عقیده لوکوربوزیه نسبت به خلوص مصالح و بیزاری او از تزئینات در معماری! شاید میانه‌روترین معمار مدرن درباره تزئینات، فرانک لوید رایت باشد!

مجتمع مسکونی مارسی

مجتمع مسکونی مارسی، حاصل ایده‌های 25 ساله لوکوربوزیه است، و نمودی است از دستاورد تجارب 25 سال قبل او. رنگ‌های به کار رفته در این آپارتمان نیز جالب توجه هستند: قرمز، زرد و سبز! اگر چه این رنگ‌هدر نما دیده نمی‌شوند. بتن مسلح استراکچر را می‌سازد و پیلوت‌هایی از همین نوع بتن در ساختمان دیده می‌شود. نمای شمالی آپارتمان مارسی، کاملا پنجره است و در آن خبری از بالکن نیست ولی در سایر نماها، بالکن‌هایی می‌بینیم. قانونی مدولار بر فواصل مجتمع مسکونی مارسی حاکم هستند. فروشگاه آپارتمان مارسی، در نما کاملا مشخص است چرا که در این قسمت الگوی پنجره‌ها تغییر کرده و آفتابگیرهایی را مشاهده می‌کنیم.

کلیسای رونشان، اثری خاص از لوکوربوزیه در نوتردام فرانسه

این کلیسا، در نگاه اول سازه‌ای است بسیار خاص و نوآورانه، که نوعی بداعت در طراحی کلیسا محسوب می‌شود. ساخت این کلیسا به سال‌های 1955-1957 بر می‌گردد.

در این کلیسا برای اولین بار لوکوربوزیه نوعی ساختار شکنی را در طراحی یک مکان مذهبی مسیحی ایجاد کرده‌است که نوعی الگو در ساختار شکنی‌های بعدی توسط سایر معماران است. در این کلیسا، از تقارن در نما و حجم خبری نیست ولی در پلان قرینگی وجود دارد. این کلیسای بتنی، نور خود را از سقف، دیواره‌ها و برج‌های استوانه‌ای می‌گیرد و حجم آن، ممکن است مفاهیم متعددی را در ذهن شما تداعی کند. کلیسای رونشان لوکوربوزیه، تحت تاثیر معماری آکروپولیس یونان نیز هست. دیوارهای سبک رومانسک و سازه باربر از نکات جالب توجه دیگری درباره این اثر لوکوربوزیه است.

لوکوربوزیه و خانه ی تووین ۱۹۲۷

این خانه، که از نام آن ( Twin) نیز مشخص است، در واقع از دو خانه مشابه با سه طبقه تشکیل شده‌است. طبقه همکف شامل ؛ تراس، اتاق مستخدم و ورودی است و ارتباط عمودی به طبقه اول . طبقه اول شامل نشیمن، آشپزخانه و سرویس‌ها و طبقه دوم شامل تراس و باغ در بام است .

مثل سایر اثار لوکوربوزیه در این خانه مسکونی نیز پیلوت از اصول طراحی است. در این ویلا به ندرت با پرتی فضا مواجه هستیم، لوکوربوزیه، نهایت استفاده را از فضا داشته‌است. این خانه منتقدان بسیار زیادی دارد، ولی تقریبا تمامی آن‌ها در این نقطه نظر مشترک هستند، که بام خانه تووین، بهترین قسمت طراحی آن است. پشت بام، حیاطی است دل‌پذیر، یکی از اصول مهم در معماری لوکوربوزیه!

خانه کراتکت، اثری از لوکوربوزیه در آرژانتین

این خانه در سال 1948 میلادی در آرژانتین طراحی شد. اصول معماری لوکوربوزیه در این ساختمان که کارفرمای آن دندانپزشکی معتبر بود، کاملا مشهود است. این خانه در مستطیلی به ابعاد 9 در 20 طراحی شده‌است و در لاپلاتا واقع است. احترام به طبیعت و طراحی بر اساس در هم تنیدگی محیط طبیعی و مصنوع، به وضوح در این خانه قابل مشاهده است . خانه کراتکت به دو بخش تقسیم شده‌است. بخش جلویی، محل کار است و بخش پشتی، محل زندگی خانواده. حیاط و رمپ، به هر دوی این قسمت‌ها سرویس می‌دهند. لوکوربوزیه در این طراحی، بسیاری از سنت‌های آمریکای لاتین را لحاظ کرده‌است، از جمله سایبان برای تراس.

دیر سنت ماری لوکوربوزیه

از موارد بسیار مهم در رابطه با بناهای مذهبی لوکوربوزیه، نحوه نگاه او به نورپردازی بناهاست. نور در اماکن مقدس، نقشی کلیدی دارد و نحوه بازی با نور و به کار گرفتن آن در معماری، از اصولی است که در تمام آیین‌ها به آن توجهی ویژه شده‌است. در رابطه با مکان‌های مذهبی باید گفت ، نور عاملی است که پیچیدگی‌های منحصر به خود را در بنا ایفا کرده‌است. هنری پلامر، محققی است که حدود 40 سال، بناهای مذهبی لوکوربوزیه را تحت بررسی دقیق قرار داد. او نور دیر سنت ماری را پیچیده‌تر از کلیسای رونشان می‌داند و معتقد است تجارب افراد در رابطه با نور در این بنا می‌تواند کاملا متفاوت از هرچه در گذشته دیده‌اند باشد، چرا که هر راهرو در دیر سنت ماری، سمتی باز در جهت‌های اصلی دارد. از سوی دیگر، در این ساختمان، پنجره‌ها آرایشی گوناگون دارند.

پلامر

پلامر، ریتم نور و سایه را در این بنا به موسیقی تعبیر می‌کند، پلامر در این رابطه عنوان می‌کند: ” برخلاف ریتم تکراری پنجره‌ها و ستون‌ها در کلیساهای سنتی، این ریتم‌های رسا فاقد نظم هستند و بر اساس وقفه‌ی بین نور و شفافیت بنا شده‌اند که به مرور و به صورت موجی گسترده می‌شود. ضربات دوست‌داشتنی نور، جریانی شبیه به موسیقی ایجاد می‌کنند، نه از نوع ارکستر بلکه موسیقی مناجات. این تون‌ها به افراد کمک می‌کند تا بهتر وارد تفکرات عمیق و مذهبی شوند.” در کلیسای سنت پیر نیز این موضوع را به وضوح می‌بینیم ولی در قالبی پیچیده‌تر از دیر سنت ماری و کلیسای رونشان.

الگوی شهر لوکوربوزیه

لوکوربوزیه از معمارانی بود که دغدغه شهرسازی نیز داشت و به مسائل مربوط به این حیطه نیز حساس بود. لوکوربوزیه در رابطه با شهرهای آینده، آسمان خراش‌ها را عنصری اصلی می‌دانست، آسمان‌خراش‌هایی بزرگ و با ارتفاع زیاد! او می‌گفت، این ساختمان‌ها چند عملکردی خواهند بود و حدودا صد هزار نفر را پوشش خواهند داد. لوکوربوزیه، پیش‌بینی کرد که تمام موارد مربوط به طراحی محلات شهری را در این مجتمع‌ها به صورت متمرکز خواهیم دید، آنچه در واقع در حال وقوع است، یعنی محل سکونت، مدارس، فروشگاه‌ها، مرکز تجمع و … همگی حاکی از محله‌ای بزرگ در یک ساختمان دارند. او ساکنین این ساختمان‌ها را به دور از هیاهوی شهر تصور می‌کرد و معتقد بود از منظری زیبا برخوردار خواهند بود.

چندیگار

شهر چندیگار در هند، در دهه پنجاه میلادی با همین تصور، توسط لوکوربوزیه طراحی شد. جواهر لعل نهرو، نخست وزیر هند، کارفرمای این پروژه بود و با تصوری از توسعه، پیشنهاد طراحی این شهر را به لوکوربوزیه داد. با اینحال، بسیاری معتقدند که این پروژه یک شکست تمام عیار بود، چرا که هیچ ارتباطی به معماری و فرهنگ هند نداشت! بتن نمایان استفاده در این طراحی نیز از معماری هند به دور است و عملا کسی این پروژه را کاری موفق از لوکوربوزیه نمی‌داند.

برازیلیا

شهری دیگر، تحت همین عقاید لوکوربوزیه در سال 1957  برزیل به نام برازیلیا نیز طراحی شد. این مجموعه اثری است از لوچیو کوستا و اسکار نیمایر. شکی در این نیست که لوکوربوزیه معماری بسیار تاثیرگذار در دوره مدرن است و حتی شاید بتوانیم او را پر‌کارترین و مشهورترین معمار مدرنیست بدانیم. شهرت لوکوربوزیه و تاثیرگذاری او در حدی بود که بسیاری از کشورهای جهان او را برای طراحی مهم‌ترین مراکز خود، فرا می‌خواندند. از طراحی مرکز هنرهای بصری کارپنتر دانشگاه هاروارد تا طراحی مجموعه ورزشی صدام حسین در عراق، همه و همه خبر از اعتمادی جهانی به این معمار برجسته دارد. لوکوربوزیه از معدود معمارانی است که توانایی خود را در طراحی انواع ساختمان‌ها به اثبات رسانده بود.